OKS-collectie - Ottema-Kingma Stichting

De OKS-collectie kent drie hoofdaandachtsgebieden:

I Fries erfgoed en Aziatische en Westerse keramiek

De OKS is eigenares van circa 30.000 objecten, waarvan een belangrijk deel is vervaardigd in Fryslân. De OKS geeft deze objecten in bruikleen aan ruim 30 locaties, hoofdzakelijk in Fryslân. Het betreft met name erfgoedinstellingen, maar ook gemeentehuizen en kerken maken deel uit van de bruikleennemers. Het grootste deel van de verzameling bevindt zich in het Princessehof en het Fries Museum in Leeuwarden. De collectie bestaat feitelijk uit twee delen, te weten Aziatische keramiek (vrijwel geheel bewaard in het Princessehof) en Friese kunst en kunstnijverheid.

Een groot deel van de collectie is door Nanne Ottema zelf verzameld tot zijn overlijden in 1955. In de database zijn deze objecten te herkennen aan de objectnummers die beginnen met ‘NO’. Vanaf het moment dat de OKS actief werd, in 1955, heeft ze ook objecten verworven, welke zijn te herkennen aan objectnummers die beginnen met ‘OKS‘.

Nagenoeg de gehele collectie is in database opgenomen en voor iedereen te raadplegen.

II De Bedrijfscollectie van de Keramiekfabriek Koninklijke Tichelaar (BCT)

Een bijzonder onderdeel van de verzameling is de bedrijfscollectie van de keramiekfabriek Koninklijke Tichelaar te Makkum (BCT). 2.085 stuks sieraardewerk en rond de 3.000 tegels vormen een overzicht van modellen vanaf 1880 tot 1990. Koninklijke Tichelaar heeft in de eerste jaren van de 21ste eeuw zijn archivalische collectie modellen en andere zaken overgedragen aan de OKS, die deze in bruikleen heeft gegeven aan het Keramiekmuseum Princessehof te Leeuwarden.

Naast de collectie aardewerk bezit de OKS tevens een heel omvangrijke, unieke verzameling sponsen van Koninklijke Tichelaar, welke in bruikleen is gegeven aan Tresoar. Dit is een passende locatie omdat daar eveneens het familie- en bedrijfsarchief van Tichelaar wordt bewaard. Van deze sponsencollectie is door dr. ir. P.J. Tichelaar een inventarisatie gemaakt. De inleiding van deze inventaris vindt u hier en de inventarislijst vindt u hier.

III De ornamentprenten van Nanne Ottema

Vanuit zijn belangstelling voor de historische ontwikkeling van het ontwerp heeft Nanne Ottema naast vele objecten op het gebied van het interieur en kunstnijverheid ook een verzameling van bijna 3000 ornamentprenten bijeengebracht. Deze prenten tonen een grote verscheidenheid aan ontwerpen en ideeën op het gebied van ornament, decoratie en vormgeving, en vormen daardoor een integraal onderdeel van zijn collectie.

Sinds de vijftiende eeuw werden ideeën en ontwerpen voor vaak zeer modieuze en kunstige ornamenten, objecten en gebouwen vastgelegd in etsen en gravures die in veelvoud werden verspreid. De makers hadden verschillende redenen voor deze verspreiding. Eén van deze redenen is de behoefte om het eigen ontwerp een grotere bekendheid te geven. Een tweede reden kan gezocht worden in de vraag naar voorbeelden waaraan binnen de verschillende takken van de productiepraktijk behoefte was. Slechts in enkele gevallen werden de prenten echter direct als model aangewend. Veelal vormden zij een bron van inspiratie voor kunstenaars en ambachtslieden die de composities en/of motieven aanwendden voor eigen inventies. Vanaf de negentiende eeuw wordt dit soort prenten, onder de naam ornamentprenten, als een aparte groep prenten verzameld.

Wanneer Nanne Ottema precies met het verzamelen begon, is niet duidelijk. De prenten in zijn collectie dateren uit de periode van de zestiende tot de vroege negentiende eeuw, waarbij het zwaartepunt in de zeventiende en achttiende eeuw ligt. De verzameling bestaat uit Nederlandse, maar vooral ook buitenlandse prenten die geproduceerd werden in de belangrijke culturele centra van West-Europa waaronder Antwerpen, Parijs en Augsburg.

De verzameling heeft lange tijd een slapend bestaan geleden in het depot van Keramiekmuseum Het Princessehof, maar is na de ‘herontdekking’ door de afdeling kunstgeschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen bestudeerd en gedocumenteerd. De resultaten daarvan zijn raadpleegbaar via de database. Sinds eind 2009 wordt de collectie beheerd door het Fries Museum.