Botniabeker

Omschrijving

De beker bestaat uit een hoge ronde zilveren voet, waarop een conische glazen cuppa gemonteerd is. Hierop rust een zilveren deksel met een nodus en als bekroning een gehelmde leeuw die een wapenschild vasthoudt. De in renaissancestijl uitgevoerde versieringen van het zilver bestaan uit een viertal medaillons op de voet met twee mannen- en twee vrouwenkoppen, afgewisseld door acanthusbladeren en bladranken. Een soortgelijke decoratie is op het deksel aangebracht. Op de dekselrand staat het opschrift: 'IONCKER DOMINICVS VAN: BOTNYA ANNO DOMINI M•V•XLII'. Het ovale schild bevat een stuk bergkristal, waarin het wapen van de familie Botnia is uitgesneden met daarboven de initialen IVB; het is geplaatst tegen een geschilderde achtergrond met het wapen in de kleuren rood en blauw, opgelegd met goud. Op de voetrand is gegraveerd: 'MORTVS EST IVLIVS 1•5•3•8• 12•MAY•RESVRREXIT NOME IPSIVS 1540•23•APRILIS' (Julius is gestorven 12 mei 1538, zijn naam is herboren 23 april 1540). Uit de inscripties kan worden afgeleid, dat de beker in 1542 werd vervaardigd voor Douwe (Dominicus) van Botnia; hij was in 1539 gehuwd met Rixt van Ockinga en zou al in 1542 overlijden. Gememoreerd wordt, dat zijn vader Juw (Julius) van Botnia in mei 1538 was gestorven, en dat naar hem een in april 1540 geboren kleinzoon werd vernoemd. Juw sr. was grietman van Ferweradeel en behoorde tot de edelen, die in 1515 Karel V hebben gehuldigd. De in 1540 geboren kleinzoon is in 1614 gestorven in zijn woonplaats Franeker. Door het huwelijk van diens dochter Tieth kwam de beker in bezit van de familie Van Harinxma. De ornamentiek op deze beker is ontleend aan voorbeelden uit Italië, die vanaf omstreeks 1520 in eerste instantie in Antwerpen navolging vonden en vervolgens ook in de Noordelijke Nederlanden doordrongen. Met de mogelijkheid moet overigens rekening worden gehouden dat het object in de Zuidelijke Nederlanden ontstaan is, en door de Friese zilversmid van zijn meesterteken werd voorzien nadat deze de afwerking en het aanbrengen van de inscripties had verzorgd. In het Rijksmuseum bevindt zich een enigszins vergelijkbare beker, die enkele jaren later door de Antwerpse zilversmid Reynier van Jaersvelt is vervaardigd.