Bijzondere stukken Nederlandse keramiek verworven

Bijzondere stukken Nederlandse keramiek verworven

vrijdag 15 april 2016

De Ottema-Kingma Stichting (OKS) heeft een aantal fraaie Nederlandse keramische voorwerpen aangekocht. De 18de en 19de-eeuwse stukken komen uit de collectie van de bekende verzamelaar en keramist Wim van de Loo.

De objecten zijn in bruikleen gegeven aan het Keramiekmuseum Princessehof, waar ze - ieder op hun eigen manier - een goede aanvulling vormen op de bestaande collectie.

Een mooi voorbeeld is een dienblad, waarop het zelden afgebeelde tafereel van de tempelroof van Heliodorus staat. Het is een zeldzaam stuk: er zijn slechts twee andere dienbladen bekend met dezelfde vorm. Het blad is voorzien van een monogram dat is toe te schrijven aan de tegelschilder Johannis van der Wolk (1748-1843). Hij werkte tot 1771 in de Utrechtse tegelbakkerij Het Wapen van Leyden, waarna hij in Rotterdam bij een tegelbakkerij gingen werken. Onder meer op basis van de vorm en schildering wordt het dienblad aan Utrecht toegeschreven, waarmee het een zeldzaam, vroeg stuk is van Van der Wolk.

 

Tegeltableaus met daarop afgebeeld een klok zijn gemaakt in Rotterdam en Utrecht, in de periode tweede helft 18de eeuw tot en met het eerste kwart van de 19de eeuw. Ze zijn hoogst zelden gesigneerd of van een monogram voorzien. Het klokkentableau dat de OKS aan haar collectie heeft toegevoegd heeft zowel een monogram als een datum. Hierdoor weten we dat het tableau in 1804 is vervaardigd door Abraham van Griethuizen, bij de tegelbakkerij Agter ’t Weystraat in Utrecht. Er zijn nog twee tableaus mét monogram van Van Griethuizen bekend; deze bevinden zich beide in Duitse musea.















Een werkelijk uniek stuk is een penselenhouder. Daarvan is geen enkel ander exemplaar in Nederlandse faience bekend. De houder is gesigneerd en gedateerd door de op dat moment 16-jarige Hendrik van Kasteel, toen medewerker bij de Utrechtse tegelbakkerij Agter ’t Weystraat. Interessant is dat verzamelaar Van de Loo zijn ervaring als keramist kon gebruiken om aan te tonen dat de penselenhouder daadwerkelijk is gebruikt. In de gaten van de houder zaten aangekoekte resten. Door deze te mengen met water en als verf te gebruiken en daarna in de pottenbakkersoven te bakken, werd duidelijk dat het resten van glazuurverven betrof: na het bakken kwamen de kleuren ervan tevoorschijn. 


Van de bekende schilder Adam Sijbel werden twee fraaie gekleurde plaques verworven. De plaques zijn van een monogram en het jaartal 1769 voorzien. Daarmee staat vast dat Sijbel ze in zijn Amsterdamse tijd heeft gemaakt, toen hij werkzaam was in de tegelbakkerij in de Anjeliersstraat. Hij zou zijn carrière daarna in Friesland voortzetten. De plaques hebben vrolijke voorstellingen van dansende figuren in een landschap.